วินีตวตฺถุวณฺณนา

อิทํ กินฺติ กเถตุกามตาปุจฺฉาฯ อิมาติอาทิ วิสฺสชฺชนํฯ วินีตานิ อาปตฺติํ ตฺวํ ภิกฺขุ อาปนฺโนติอาทินา (ปารา. 67) ภควตา วินิจฺฉินิตานิ วตฺถูนิ วินีตวตฺถูนิฯ ตํ ตํ วตฺถุํ อุทฺธริตฺวา ทานโต ทสฺสนโต อุทฺทานภูตา คาถา อุทฺทานคาถา, สงฺคหคาถา, อุทฺเทสคาถาติ วุตฺตํ โหติฯ วตฺถุ คาถาติ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขูติอาทิกา วินีตวตฺถุปาฬิเยว เตสํ เตสํ วินีตวตฺถูนํ คนฺถนโต ‘‘วตฺถุคาถา’’ติ วุตฺตา , น ฉนฺโทวิจิติลกฺขเณนฯ อุทฺทานคาถานํ วตฺถุ วตฺถุคาถาติ เอวํ วา เอตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ เอตฺถาติ วินีตวตฺถูสุฯ ทุติยาทีนนฺติ ทุติยปาราชิกาทีนํฯ ยํ ปสฺสิตฺวา จิตฺตการาทโย สิปฺปิกา จิตฺตกมฺมาทีนิ สิกฺขนฺติ, ตํ ปฏิจฺฉนฺนกรูปํ, ปฏิมารูปนฺติ อตฺโถฯ

[67] ปุริมานิ ทฺเวติ มกฺกฏีวชฺชิปุตฺตกวตฺถูนิ ทฺเวฯ ตานิปิ ภควตา วินีตภาเวน ปุน วินีตวตฺถูสุ ปกฺขิตฺตานิฯ ตตฺถ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสีติอาทิ ปน กิญฺจาปิ เตสํ ปฐมํ กุกฺกุจฺจํ น อุปฺปนฺนํ, ภิกฺขูหิ ปน ภควตา จ ครหิตฺวา วุตฺตวจนํ สนฺธาย ปจฺฉา อุปฺปนฺนตฺตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุนฺติอาทิ จ ภิกฺขูหิ อานนฺทตฺเถเรน จ ปฐมํ ภควโต อาโรจิเต, ภควตา จ เตสํ ปาราชิกตฺเต ปกาสิเต ภีตา เต สยมฺปิ คนฺตฺวา อตฺตโน กุกฺกุจฺจํ ปจฺฉา อาโรเจนฺติ เอวฯ ‘‘สจฺจํ กิร ตฺว’’นฺติอาทินา ภควตา ปุฏฺฐา ปน ‘‘สจฺจํ ภควา’’ติ ปฏิชานนวเสนาปิ อาโรเจนฺติฯ ภควาปิ อาปตฺติํ ตฺวนฺติอาทินา เตสํ ปาราชิกตฺตํ วินิจฺฉิโนติ เอวฯ อนุปญฺญตฺติกถายํ ปน ตํ สพฺพํ อวตฺวา อนุปญฺญตฺติยา อนุคุณเมว กิญฺจิมตฺตํ วุตฺตํ, อิธาปิ เตสํ วตฺถูนํ ภควตา วินีตภาวทสฺสนตฺถํ เอวํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ เกจิ อิมํ อธิปฺปายํ อมนสิกตฺวา ‘‘อญฺญาเนเวตานิ วตฺถูนี’’ติ วทนฺติฯ กุเสติ กุสติณานิฯ เกเสหีติ มนุสฺสเกเสหิฯ

[68] วณฺณโปกฺขรตายาติ เอตฺถ โปกฺขลํ นาม สมิทฺธํ สุนฺทรญฺจ, ตสฺส ภาโว ‘‘โปกฺขรตา’’ติ ร-การํ กตฺวา วุตฺโต, สมิทฺธตา สุนฺทรตาติ อตฺโถฯ ปธํเสสีติ อภิภวิฯ น ลิมฺปตีติ น อลฺลียติฯ

[69] เอวรูปา ปริวตฺตลิงฺคา ภิกฺขุนิโย อตฺถโต เอกโต อุปสมฺปนฺนาปิ อุภโตสงฺเฆ อุปสมฺปนฺนาสุเยว สงฺคยฺหนฺติ ภิกฺขูปสมฺปทาย ภิกฺขุนีอุปสมฺปทโตปิ อุกฺกฏฺฐตฺตาฯ ปาฬิยํ ‘‘ตาหิ อาปตฺตีหิ อนาปตฺติ’’นฺติ อุปโยควจนํ กตฺวา อนุชานามีติ ปเทน สมฺพนฺธิตพฺพํฯ อิตฺถิลิงฺคนฺติ ถนาทิกํ อิตฺถิสณฺฐานํ วุตฺตนฺติ อาห – ‘‘ปุริส…เป.… อิตฺถิสณฺฐานํ อุปฺปนฺน’’นฺติฯ ตํ นานนฺตริกโต ปน ‘‘ปุริสินฺทฺริยมฺปิ อนฺตรหิตํ, อิตฺถินฺทฺริยญฺจ อุปฺปนฺน’’นฺติ วุตฺตเมว โหติ, เอวํ อุปริปิ ลิงฺคคฺคหเณเนว อิตฺถินฺทฺริยาทิคฺคหณํ เวทิตพฺพํฯ